In België is een rechter in ondernemingszaken geen beroepsrechter.
Hij wordt bij de ondernemingsrechtbank aangesteld door de Koning op gezamenlijke voordracht van de ministers die voor Justitie, Economische Zaken en Middenstand bevoegd zijn.
Die rechters zijn niet noodzakelijk juristen. Ze komen uit de zakenwereld en de handel, waar ze vaak hun activiteiten verderzetten wanneer ze geen zitting hebben.
De rechters in ondernemingszaken helpen de zogenaamde "beroepsrechter" door hun praktische terreinkennis in te brengen bij de behandeling van een zaak. Ze worden benoemd voor een eerste periode van drie jaar die telkens voor vijf jaar hernieuwbaar is na advies van de voorzitter van de rechtbank en van de procureur-generaal.
De hoofdtaken van de rechters in ondernemingszaken zijn:
- zetelen aan de zijde van de beroepsrechter;
- rechter-commissaris: wanneer een faillissement door een curator wordt beheerd, voert die laatste zijn opdracht uit onder toezicht van een rechter-commissaris (die een rechter in ondernemingszaken is). Die rechter-commissaris geeft de nodige toelatingen, controleert de rekeningen van de curator en brengt verslag uit bij de rechtbank;
- handelsonderzoeken: de kamer voor handelsonderzoek heeft als opdracht om ondernemingen in moeilijkheden op te sporen. De rechter in ondernemingszaken roept de ondernemer op om de moeilijkheden te bespreken en een herstelplan of een reorganisatieplan op te stellen.
- gedelegeerd rechter: de wet betreffende de continuïteit van de ondernemingen voorziet in de aanwijzing van een gedelegeerd rechter in geval van gerechtelijke reorganisatie. Die rechter volgt het verloop van de rechterlijke reorganisatie op en brengt tijdens de procedure regelmatig verslag uit bij de rechtbank.
Het verzoek tot gerechtelijke reorganisatie verleent een onderneming een bescherming van maximum zes maanden (verlengbaar tot 18 maanden) tegenover haar schuldeisers. Dankzij de opschorting van betaling moeten de schuldeisers niet meer betaald worden en kunnen zijn niet tot de invordering van hun schulden overgaan (bijvoorbeeld d.m.v. beslag).